5.1 Rzutowanie prostokątne

      Aby przedstawić obiekt trójwymiarowy w postaci rysunku płaskiego, należy zastosować odpowiednie metody rzutowania. Zasadnicza różnica pomiędzy metodami rzutowania tkwi we wzajemnym ustawieniu: obserwatora, przedmiotu i płaszczyzny rzutowania. Na rysunku 1 widzimy usytuowanie obserwatora względem przedmiotu i płaszczyzny rzutowania dla metody pierwszego kąta, która jest uprzywilejowa w naszym kraju.

Rys.1 Wzajene usytuowanie obserwatora względem przedmiotu i płaszczyzny rzutowania dla metody pierwszego kąta [2]

Rzutowanie według metody pierwszego kąta

      W ramach niniejszego kursu przedstawimy tylko metodę rzutowania według pierwszego kąta (zwaną również rzutowaniem europejskim). Pozostałe metody są opisane w normach PN-EN ISO 5456-2 oraz PN-ISO 128-30, gdzie czytelnik może znaleźć dodatkowe informacje. Norma PN-EN ISO 5456-2 precyzyjnie definiuje kierunki i oznaczenia poszczególnych rzutów, co zostało przedstawione w tabeli 1 oraz na rysunku 2. Zasadniczą

Rys.2 Kierunki w rzutowaniu zgodne z PN-EN ISO 5456-2 bryły przedstawionej na rysunku 1

      Pierwszy krok, to wybór rzutu głównego. Rzut główny (widok z przodu) powinien przedstawiać możliwie najwięcej informacji o kształcie przedmiotu, z uwzględnieniem na przykład położenia pracy, obróbki lub montażu. Położenie pozostałych rzutów w stosunku do rzutu głównego zależy od metody rzutowania. Dla metody według pierwszego kąta położenie pozostałych rzutów - w stosunku do rzutu głównego A - jest następujące:

• Rzut B: widok z góry jest umieszczony poniżej;
• Rzut E: widok z dołu jest umieszczony powyżej;
• Rzut C: widok od lewej strony jest umieszczony po prawej stronie;
• Rzut D: widok od prawej strony jest umieszczony po lewej stronie;
• Rzut F: widok z tylu jest umieszczony po prawej lub lewej stronie, jak wygodniej;

      Na rysunku 3 przedstawiono prawidłowe rozłożenie rzutów według metody pierwszego kąta bryły przedstawionej na rysunku 1. W dolnym rogu umieszczono symbol metody rzutowania, który - jeśli istnieje taka potrzeba (np. przypadek międzynarodowej wymiany dokumentacji technicznej) - powinien znaleźć się w tabelce rysunkowej.

Rys.3 Lokalizacja rzutów w metodzie rzutowania według pierwszego kąta, zgodnie z normą
PN-EN ISO 5456-2

      Niezwykle ważną zasadą rzutowania - niezależną od metody - jest to, aby na rysunku umieszczać jak najmniejszą liczbę rzutów niezbędną do jednoznacznego zdefiniowania kształtu rysowanego obiektu. Wybór rzutu głównego oraz powyższą zasadę przedstawiono w animacji na rysunku 4.

Bibliografia

[1]  Dobrzański T. "Rysunek techniczny maszynowy", WNT Warszawa 2002.
[2]  Felis J. "Zapis i Podstawy Konsrukcji", AGH (home.agh.edu.pl)
[3]  PN-EN ISO 5456-2 "Rysunek techniczny. Metody rzutowania. Część 2: Przedstawienie prostokątne", PKN Warszawa 2002.
[4]  PN-ISO 128-30:2006 "Rysunek techniczny. Zasady ogólne przedstawiania. Część 30: Wymagania podstawowe dotyczące rzutów", PKN Warszawa 2006.
[5]  PN-ISO 128-34:2006 "Rysunek techniczny. Zasady ogólne przedstawiania. Część 34: Rzuty na rysunkach technicznych maszynowych", PKN Warszawa 2006.

Autor: Janusz Skrzypacz. Wszelkie prawa zastrzezone.