Oznaczenia chropowatości i falistości powierzchni.

Struktura geometryczna powierzchni określa wartości chropowatości powierzchni, jej falistości i struktury kształtu.

Przy oznaczaniu chropowatości powierzchni stosowane są trzy podstawowe symbole graficzne:

Rys. 1. Symbole graficzne chropowatości z zaznaczeniem przyjętych wielkości.

Symbole, liczby wymiarowe i opisy są przestawiane jako linie cienkie.

Niedopuszczalne usunięcie materiału oznacza, że żądaną wartość chropowatości powierzchni można uzyskać jedynie w procesie technologicznym bez zdjęcia warstwy wierzchniej (dogniatanie, rolkowanie, itp.)

Wymagane usunięcie materiału oznacza obróbkę skrawaniem (toczenie, szlifowanie, itp.).

Zgodnie z normą można używać na rysunku wszystkie stosowane parametry chropowatości. Jednak najczęściej stosowanymi są parametr Ra i Rz

Ra – średnie arytmetyczne odchylenie profilu od linii średniej (PN-87/M-04251)

Rz – wysokość chropowatości wg dziesięciu punktów profilu (PN-87/M-04251)

Zalecane wartości parametrów chropowatości są stabelaryzowane i przedstawione w podręczniku Rysunek Techniczny Maszynowy T. Dobrzańskiego [1].

Za pomocą dodatkowych symboli graficznych można określić kierunek nierówności powierzchni. W tabeli 1 przedstawione są niektóre z przykładów.

Tabela 1. Przykładowe określenie kierunków nierówności

	Kierunek śladów obróbki jest równoległy do krawędzi przedmiotu w rzucie, na którym ten symbol zaznaczono. Można go uzyskać poprzez struganie, dłutowanie, szlifowanie
	Kierunek śladów obróbki jest prostopadły do krawędzi przedmiotu w rzucie, na którym ten symbol zaznaczono. Można go uzyskać poprzez struganie, dłutowanie, szlifowanie
C	Ślady obróbki są współśrodkowe do osi symetrii przedmiotu. Można go uzyskać poprzez toczenie czołowe, frezowanie czołowe.

W dalszej części zostaną przedstawione przykładowe rysunki z opisem zastosowania znaków chropowatości na strukturę powierzchni.

Rys. 2. Oznaczenie chropowatości, gdy musi zostać naddatek na obróbkę.

Liczba przed symbolem chropowatości określa wymóg zostawienia 3 mm naddatku na obróbkę dla wszystkich powierzchni. O tym, że jest mają być to wszystkie powierzchnie decyduje symbol graficzny okręgu na linii odniesienia.

Na rysunku 3 przedstawiono możliwe sposoby zaznaczania na rysunku chropowatości.

Rys. 3. Sposoby zaznaczania parametrów chropowatości na rysunku technicznym.

1 – oznaczanie struktury geometrycznej powierzchni na pomocniczej linii wymiarowej

2 - oznaczanie struktury geometrycznej powierzchni na krawędzi przedmiotu

3 - oznaczanie struktury geometrycznej powierzchni nad ramką tolerancji geometrycznej

4 - oznaczanie struktury geometrycznej powierzchni, gdy jedno z wartości chropowatości ma się pojawić na rysunku więcej niż jeden raz

5 - oznaczanie struktury geometrycznej powierzchni stosując linię odniesienia

6 - oznaczanie struktury geometrycznej powierzchni stosując metodę uproszczenia

7 - oznaczanie struktury geometrycznej powierzchni widzianej od spodu przedmiotu stosując linię odniesienia

8 - oznaczanie struktury geometrycznej powierzchni widzianej z boku przedmiotu przedstawionej na krawędzi przedmiotu

9 - oznaczanie struktury geometrycznej powierzchni która składa się z trzech etapów:

Etap I – wykonanie płaszczyzny kwadratu stosując obróbkę mechaniczną R_z 25

Etap II – uzyskanie powłoki chromowej,

Etap III – poprzez obróbkę mechaniczną uzyskanie struktury geometrycznej powierzchni o wartości R_z 3,2