ELEMENTY ARKUSZA RYSUNKOWEGO (opracowanie dr inż. Janusz Blachura)

Format arkusza

Formatem zasadniczym arkusza jest format A4 o wymiarach 210 ´ 297 mm (). Podwajając arkusz formatu A4 otrzyma się format A3 i dalej przez podwajanie A2, A1, A0. Pomniejszając format A4 o połowę otrzymamy format A5. Format A4 jest najmniejszym formatem używanym w dokumentacji technicznej. W dokumentacji technicznej zaleca się stosowanie pionowego położenia arkusza zasadniczego.

A1

Rys. 1 Format A4 i jego usytuowanie w większych formatach

Zasada tworzenia arkuszy na bazie arkusza A4:

a x b

b x 2×a

A4 210 x 297 mm

A3 297 x 2×210 = 297 x 420

Opisane formaty nazywa się formatami zwykłymi, oprócz tego mogą być także formaty pochodne utworzone poprzez zwielokrotnienie krótszych boków formatów zasadniczych zgodnie z tabelą 1. Rozwiązania takie stosuje się do kreślenia elementów długich takich jak rysunki wykonawcze wałów, rysunki złożeniowe turbin, sprężarek lub elementów długich jak np. rysunki złożeniowe kotłów.

Tabela 1. Wymiary formatów pochodnych

Krotność	Formaty
	A0	A1	A2	A3	A4
2	1189 x 1682
3	1189 x 2523	841 x 1783	594 x 1261	420 x 891	297 x 630
4		841 x 2378	594 x 1682	420 x 1189	297 x 841
5			594 x 2102	420 x 1486	297 x 1051
6				420 x 1783	297 x 1261
7				420 x 2080	297 x 1471
8					297 x 1682
9					297 x 1892

Obramowanie arkusza rysunkowego

Każdy rysunek techniczny wykonuje się na formacie większym niż format podstawowy dopiero po narysowaniu docina się arkusz do wymaganych wymiarów. Formatem arkusza jest format kopii po jej obcięciu, tzn. że podane w tab. 1 wymiary dotyczą wymiarów kopii rysunku. Rysunek oryginału po obcięciu jest większy (tabela 2).

Tabela 2. Wymiary formatów podstawowych przed i po obcięciu

Format podstawowy	Wymiary formatu (kopii rysunku po obcięciu); mm	Wymiary oryginału rysunku po obcięciu; mm	Minimalne wymiary arkusza przeznaczonego na oryginał; mm
A0	841 x 1189	851 x 1199	857 x 1205
A1	594 x 841	604 x 851	610 x 857
A2	420 x 594	430 x 604	436 x 610
A3	297 x 420	307 x 430	313 x 436
A4	210 x 297	220 x 307	226 x 313

Na arkuszu należy wykreślić linie obcięcia oryginału oraz kopii, linię obramowania oraz tabelkę przy czym:

§ linia obcięcia oryginału powinna być grubości nie mniejszej niż 0,25 mm, dopuszcza się wykreślenie tej linii tylko w narożach arkusza,

§ linia obcięcia kopii (w przypadku formatu A4 to 210 x 297 mm) powinna być grubości nie mniejszej niż 0,7 mm,

§ linia obramowania pola rysunkowego powinna być grubości nie mniejszej niż 0,7 mm w następujących odległościach od linii obcięcia kopii:

- 5 mm na formatach A4 i A3,

- 5 do 10 mm na pozostałych formatach.

a)

b)

Rys. 2. Wymiary oryginału oraz kopii rysunku, a) dla arkusza formatuA0, b) linie obcięcia

W celu ułatwienia lokalizacji szczegółów pole rysunku może być podzielone na strefy za pomocą wyobrażalnej siatki współrzędnych zaznaczonej kreskami podziałowymi między linią obramowania a linią obcięcia kopii (rys 2).

Na każdym arkuszu przeznaczonym do wpinania powinno być wydzielone pole do wpinania arkusza o wymiarach nie mniejszych niż 20 x 297 mm (rys. 2). Pole to w połowie należy podzielić linią o grubości nie mniejszej niż 0,25 mm.